forbes türkiye soru-cevap

Eylül ayı Forbes Türkiye dergisinde yayınlanan profil yazısı için kullanılan soru-cevaplar:

Forbes: Yatırım ve iş felsefenizi oluştururken sizi en çok etkileyen fikir / ders / öğüt neydi; bunlar kimden gelmişti ya da hangi olay neticesinde elde etmiştiniz?

Cevap: Babamdan karanlığa dalabilmeyi, korkmamayı öğrendim sanırım, ama aynı zamanda saf rasyonalitenin ne kadar yanlış bir şey olabileceğini gördüm. Annemden de kalbimin sesini dinlemeyi, yılmamayı öğrendim, ama aynı zamanda saf duygusallığın yanlış olduğunu gördüm. İyi ve sevilen bir işadamı olmak gerçekten çok şizofrenik bir ruh hali. Sürekli farklı şapkalar takmanız gerekiyor. Sanırım ailemizdeki uçlaşma beni bu anlamda yıllarca deneyimsel açıdan hazırladı.

Doktora hocamdan da çok şey öğrendim. Mesela cahilliğimi nasıl avantajıma kullanabileceğimi, problem çözerken en önemli adımın doğru soruyu yöneltmek olduğunu gördüm.

Forbes: Bugünün ekonomik / teknolojik ve konjonktürel şartlarında hayata yeni atılıyor olsaydınız işe nereden ve ne yaparak başlardınız?

Cevap: Akademik hayattan iş hayatına geçiş travmatik bir deneyim, özellikle de akademik hayatınız başarılı geçmişse. Girilmesi en zor okullara girmek için yıllarca çabalıyorsunuz, üniversiteden çıkınca neyi maksimize edeceğinizi şaşırıyorsunuz. İster istemez en zor girilen, en çok insanın yığıldığı, en konjonktürel işlere dalıyorsunuz. Bu kadar benzersiz insanın aynı hayaller peşinden koşmasındaki garipliği göremiyorsunuz. (Her insan benzersizdir, doğru eğitimle daha da benzersizleşir.) 

Bugün hayata yeni atılıyor olsaydım, önce bir nefes alırdım. Trendleri değil, içimdeki tutkuyu, beni farklı kılanı bulmaya çalışırdım. Fırsatlar hiç bir zaman bitmiyor. En büyük zaman kayıpları kendinizi iyi tanımamaktan kaynaklanıyor.

Forbes: Gelişmeleri de göz önünde bulundurduğunuzda önümüzdeki dönemde hangi coğrafyaların yatırım için veya pazar olarak daha cazip olduğunu düşünüyorsunuz?

Cevap: Yazılım dünyası coğrafya-bağımsız dinamiklere sahip. Ürettiklerinizi anında bütün dünya pazarıyla buluşturabiliyorsunuz. İlk müşterileriniz coğrafi açıdan en yakın olanlar arasından değil, çözdüğünüz problemden en muzdarip ve teknolojiye en yatkın olanlar arasından çıkıyor.

Ayrıca cazibenin biraz da erişilememezlikten kaynaklandığını unutmamak lazım. Mesela Çin çok cazip piyasa fakat orada iş yapabilmek müthiş zor. Farklı pazarların cazibeliğini kendi kapasitenizle birlikte tartmanız gerekiyor.

Forbes: Önümüzdeki dönemde Türkiye’deki iş insanları ve girişimciler için en büyük riskler neler?

Cevap: Bazen Türkiye'nin artık dibe vurduğunu, bundan sonrasınının kesinlikle daha iyi olacağını düşünüyorum, fakat bu konuda hep yanılıyorum. O yüzden fazla bir yorum yapamayacağım. Aslına bakarsanız Türkiye'nin en büyük riski artık yorum yapılamayacak bir ülke haline gelmesi. Geleceği tahmin etmek çok güç.

Forbes: Sizce gelecekte trend olacak sektörler hangileri? Genç girişimciler hangi alana yönelmeli?

Cevap: Trendleri tahmin etmek zor, fakat bazı meta-trendler çok net. Mesela teknoloji girişimleri gittikçe sofistikeleşiyor ve B2C'den B2B'ye kayıyor. Yapay zeka altyapısal anlamda her yere yayılıyor. Arada chat bot furyası gibi trendler gelip geçiyor ama yapay zekanın önemi sürekli artmaya devam ediyor. 

Genel olarak girişimciler trend peşinden değil, problem peşinden koşmalı. Sıfırdan bir şirket inşa ediyorsunuz, devlet bonosu alıp satmıyorsunuz. Bu çok zorlu ve uzun bir süreç. Yarı yolda altınızdan halının çekilmeyeceğinden, çözmeye çalıştığınız sorunun ekonomik öneminin azalmayacağından emin olmalısınız.

Forbes: Size göre servet sahibi olmanın en iyi/etkili/kısa/doğru/akıllıca yolu nedir?

Cevap: Olağanüstü başarıların bir sistematiği yok. Olsa da zaten, ilgili teknikler herkes tarafından hızlıca benimseniyor ve rekabet üstünlüklerini kaybediyor. 

İş dünyasının hem bilimsel hem de sanatsal bir yanı var. Bilimsel yanı ancak aptal hatalar yapmamanıza yardım edebiliyor. Esas sanatsal yanıyla diğerlerinden ayrışıp servet yaratabiliyorsunuz. Bu da ancak deneyimle, usta-çırak ilişkileriyle öğrenilebiliyor.

Bariz ama gene de altını çizmekte fayda var: Sadece çok çalışarak servet yapılamıyor. En önemli faktörler sizin kontrolünüz dışında gelişiyor. Doğru zamanda doğru yerde olmanız, dolayısıyla çok iyi fırsat kollayabilmeniz gerekiyor.

Forbes: Ne kadar karlı görünse de hangi faktör sizi bir yatırımdan vaz geçirir?

Cevap: Bir yatırım ne kadar erken aşama ise o kadar insan faktörü önem kazanıyor. Yaşam eğrisinin başındaki bir şirket adeta kurucularıyla özdeşleşiyor. Her şey gaz ve toz bulutuyken (bırakın karı, ortada ciro bile yokken) yatırımcı olarak kuruculara sonsuz güven duymanız gerekiyor. Dolayısıyla en ufak etik problem, karaktersizlik, yalan dolan beni direk vazgeçiriyor.

Forbes: İş hayatının başında olan girişimci/yatırımcılar için “…asla yapmayın” ve “...bunu mutlaka yapın” diyeceğiniz tavsiyeler neler olurdu?

Cevap: Girişimcilik herkese uygun bir meslek değil. Sıfırdan bir şirket kurup ayağa kaldırmak inanılmaz zor, riskli ve stresli bir süreç. Öncelikle sizi heyecanlandıran, ekonomik potansiyeli yüksek bir problem bulmanız ve bu problemin en önemli kısımlarına çözüm geliştirebilecek çekirdek bir ekip kurabilmeniz gerekiyor. Çoğu girişimci adayı daha bu aşamada takılıyor.

Yatırımcılara tavsiyem kendilerinin de girişim kurmayı denemeleri. Doğru girişimleri seçebilmek, girişimcilere doğru tavsiyeler verebilmek, tahminlerinizi ve beklentilerinizi gerçekçi seviyelerde tutabilmek için bu şart.

Forbes: Sizce önümüzdeki dönemde lider kavramı nasıl olacak? Geleceğin liderinin özellikleri neler olmalı?

Cevap: Bence her sektörün kendine has doğru liderlik özellikleri var ve bu özellikler zaman içerisinde değişmiyor. Zaman içerisinde değişen tek şey ön plana çıkan sektörler oluyor. Mesela şu sıralar tekrar teknoloji sektörü atağa geçti ve bu sektörün liderleri ve karakteristik özellikleri basında daha ön plana çıktı. 

Bu demek değil ki, diğer sektörlerde eğitimli, entellektüel veya vizyoner olmak çok önemli. Fakat gene de tüm liderlerin teknoloji dalgalarını iyi izleyip, ona göre pozisyon almaları ve erkenden adaptasyon süreçlerini başlatmaları gerekiyor.